Przywództwo z troską: Zdrowie psychiczne pracowników

Ostatnia aktualizacja: 27.09.2024

Zdrowie psychiczne pracowników to jeden z priorytetów nowoczesnych organizacji. Coraz częściej pracodawcy zdają sobie sprawę, że ich rola nie kończy się na zapewnieniu bezpiecznego miejsca pracy, ale powinni tworzyć środowisko, w którym pracownicy mogą się rozwijać i czuć wsparcie. Holistyczne podejście do zdrowia psychicznego zakłada, że organizacje rozumieją, jak różne czynniki, takie jak organizacyjne oczekiwania, współpraca w zespołach czy indywidualne warunki pracy, wpływają na dobrostan pracowników. W dobie, gdy wskaźniki ESG stają się istotnym narzędziem dla inwestorów, zdrowie psychiczne staje się częścią strategii organizacyjnych. Organizacje, które potrafią skutecznie odpowiadać na potrzeby psychiczne swoich pracowników, nie tylko poprawiają atmosferę pracy, ale również wpływają na swoje wyniki finansowe, łącząc dbałość o zdrowie pracowników z długoterminowym sukcesem firmy.

W Artykule:

• Zdrowie psychiczne pracowników jest kluczowym elementem strategii organizacji, a jego zaniedbanie może prowadzić do poważnych konsekwencji. Pracodawcy odgrywają istotną rolę w tworzeniu warunków sprzyjających dobrostanowi psychicznemu pracowników.
• Problemy ze zdrowiem psychicznym dotykają pracowników bez względu na wiek, płeć czy branżę. Brak odpowiednich działań w tym zakresie może skutkować wypaleniem zawodowym i zwiększoną rotacją pracowników.
• Holistyczne zdrowie obejmuje aspekty fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe, a pracownicy cieszący się dobrym zdrowiem holistycznym są bardziej innowacyjni i osiągają lepsze wyniki w pracy.
• Wspieranie zdrowia holistycznego ma bezpośredni wpływ na wyniki organizacji. Pracownicy o dobrym zdrowiu psychicznym są bardziej zaangażowani, a organizacje, które o to dbają, mają wyższą produktywność.
• Środowisko pracy, od kultury organizacyjnej po dynamikę zespołu, ma ogromny wpływ na zdrowie psychiczne pracowników. Zmniejszanie toksycznych zachowań i promowanie inkluzywności jest tutaj nieocenione.
• Zdrowie psychiczne pracowników można wspierać na poziomie organizacyjnym, zespołowym, poziomie stanowiska oraz indywidualnym. Każdy poziom wymaga specyficznych interwencji, które razem budują zdrową kulturę pracy.
• Decydującą rolę w dbaniu o zdrowie psychiczne pracowników odgrywają liderzy, dlatego pracodawca musi położyć nacisk również na wsparcie doskonalenia liderów w obszarze dobrostanu i zdrowia psychicznego liderów i menedżerów. Taka inwestycja naprawdę się opłaci.

Spis Treści:

1. Dlaczego zdrowie psychiczne pracowników jest ważne
2. Jak zdrowie psychiczne wpisuje się w strategię ESG
3. Umiejętności i strategie przywódcze niezbędne w promowaniu zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników
4. Kryzys zdrowia psychicznego i konsekwencje braku działania w tym obszarze
5. Koncepcja holistycznego zdrowia
6. Holistyczne zdrowie a wyniki organizacji
7. Wpływ miejsca pracy na zdrowie psychiczne pracowników
8. Wsparcie zdrowia psychicznego pracowników na 4 różnych poziomach organizacji
9. Refleksja pracodawcy w kontekście zdrowia psychicznego pracowników
10. Rola lidera w dbaniu o zdrowie psychiczne pracowników

Zobacz też: Ignorujesz dobrostan pracowników na własne ryzyko!

Dlaczego zdrowie psychiczne pracowników jest ważne

Chcąc poprawić zdrowie i samopoczucie swoich pracowników, wiele organizacji rozważa wdrożenie strategii, które stawiają zdrowie psychiczne w centrum. W obliczu nowej rzeczywistości po pandemii, jednym z głównych wyzwań pracodawców stało się przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu. Eksperci podkreślają, że dbałość o zdrowie psychiczne pracowników staje się nieodłącznym elementem współczesnych modeli biznesowych, które odpowiadają na globalne wyzwania. Strategie nowoczesnych organizacji powinny zawierać element zarządzania zdrowiem psychicznym zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym pracowników.

W obliczu wyzwań, które nasiliły się po pandemii, zdrowie psychiczne w miejscu pracy to temat o rosnącym znaczeniu w skali globalnej. Już wcześniej istniała potrzeba zwracania większej uwagi na zdrowie psychiczne, pandemia jednak uwydatniła ten problem, przynosząc wzrost problemów psychicznych na całym świecie, zwłaszcza wśród młodych ludzi, oraz ograniczony dostęp do usług wsparcia. Powrót do pracy po pandemii dodatkowo skomplikował te wyzwania, powodując, że wiele osób rezygnuje z pracy, co negatywnie wpływa na produktywność organizacji. Bez dbałości o zdrowie psychiczne pracowników trudno oczekiwać efektywności i zaangażowania zespołów, dlatego firmy muszą tworzyć miejsca, które sprzyjają rozwojowi pracowników i ich dobremu samopoczuciu.

W ostatnich latach zarządzający zaczęli dostrzegać potrzebę uwzględnienia zdrowia psychicznego jako elementu strategii biznesowej. Mimo to, wielu z nich wahało się przed wdrożeniem długoterminowych rozwiązań, obawiając się, że temat zdrowia psychicznego nie zostanie rozwiązany w trakcie ich kadencji. Krótkoterminowe myślenie często stanowiło barierę w podejmowaniu działań. Pandemia jednak zmieniła to podejście, nie tylko zwiększając potrzebę troski o zdrowie psychiczne, ale także wzmacniając odwagę top managementu do wdrażania konkretnych strategii. Powszechne pytanie „Jak się masz?” zaczęło skłaniać do głębszej refleksji i większego zaangażowania w ten temat.

Jak zdrowie psychiczne wpisuje się w strategię ESG

Firmy coraz poważniej podchodzą do ESG, w którym „E” (środowisko) i „G” (ład korporacyjny) są dobrze ugruntowane. Teraz większa uwaga skupia się na sprawach społecznych („S”), które tradycyjnie dotyczyły mobilności społecznej czy praw człowieka w łańcuchu dostaw. Coraz częściej „S” obejmuje także troskę o interesariuszy, w tym o pracowników, co oznacza, że zdrowie psychiczne staje się kluczowym elementem tej części strategii ESG. Wpływ społeczny nie dotyczy już tylko tego, co dzieje się na zewnątrz firmy, ale także wewnętrznej kultury organizacyjnej. Świadczy o tym chociażby rosnąca liczba stanowisk takich jak dyrektor ds. zdrowia psychicznego, a także uwzględnianie tych kwestii na posiedzeniach zarządu i w rejestrach ryzyka.

Mimo, że to dopiero początek tej drogi, coraz więcej firm dostrzega potencjał, jaki zdrowie psychiczne ma w budowaniu kapitału dobrego samopoczucia. To nowa koncepcja w biznesie, która łączy zdrowie psychiczne z wydajnością i wynikiem finansowym, a tworzenie środowiska, które sprzyja bezpieczeństwu psychicznemu i dobremu samopoczuciu pracowników przynosi firmom wymierne korzyści. Kapitał dobrego samopoczucia buduje przestrzeń, w której ludzie mogą efektywnie pracować zachowując równowagę psychiczną, a organizacje notują zdrowy wzrost produktywności i lepsze wyniki. Kapitał dobrego samopoczucia, w ramach ESG, poszerza dotychczasowe ramy, które początkowo skupiały się na bezpieczeństwie fizycznym. Teraz, poprzez zbieranie danych i walidację tego modelu, firmy mogą systematycznie monitorować i rozwijać zdrowie psychiczne swoich pracowników jako istotny wskaźnik sukcesu biznesowego.

Umiejętności i strategie przywódcze niezbędne w promowaniu zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników

Aby skutecznie promować kapitał dobrego samopoczucia i zdrowie psychiczne, liderzy muszą rozwijać swoje umiejętności w oparciu o cechy, które okazały się kluczowe podczas pandemii. Wrażliwość, spokój, życzliwość i empatia to wartości, które nie tylko budują zaufanie, ale również odpowiadają na potrzeby nowego pokolenia pracowników. Młodsze pokolenia oczekują zrozumienia i wsparcia ze strony swoich przełożonych, więc jeśli liderzy nie wykazują empatii, ryzykują utratą talentów. Dodatkowo, liderzy muszą dostosować projekty pracy do zmieniających się oczekiwań. Młodsze pokolenie nie jest gotowe pracować w tych samych warunkach, co ich poprzednicy, ich podejście do pracy ewoluowało, co uwidoczniło się w np. w trendach Wielkiej Rezygnacji, Cichej Rezygnacji, lub Bare Minimum Monday. [czytaj więcej]

Liderzy powinni zwrócić szczególną uwagę na zdrowie psychiczne swoich zespołów, nie tylko poprzez strukturalne zmiany, ale również poprzez edukację. Kampanie uświadamiające mogą pomóc pracownikom zrozumieć ich własne czynniki stresujące i podejmować odpowiednie kroki. Aby pracownicy byli świadomi, jak rozpoznawać symptomy wypalenia czy przytłoczenia i jak im zapobiegać, edukacja w tym zakresie powinna być stałym elementem strategii firm.

Eksperci mówią również o zagrożeniu wynikającym ze zjawiska tzw. „marnowania”, czyli stanów, w których pracownicy nie czują się na tyle wyczerpani, aby odejść, ale jednocześnie brakuje im motywacji do działania. Ta grupa stanowi ukrytą część problemu i powinna być zdiagnozowana na tyle wcześnie, by zapobiec przerodzeniu się w większy kryzys. Ważnymi elementami profilaktyki zdrowia psychicznego w zespołach są między innymi tworzenie przez lidera poczucia celu, wprowadzanie energii i budowanie inkluzywnej kultury pracy.

Lider nie może też zapominać o tym, że często rozmowy o zdrowiu psychicznym wiążą się dla pracownika z poczuciem wstydu. Jest to element będący często barierą w diagnozowaniu wczesnych problemów ze zdrowiem psychicznym, należy zatem otwarcie poruszać ten temat w organizacji i promować normalizację dbałości o zdrowie psychiczne.

Kryzys zdrowia psychicznego i konsekwencje braku działania w tym obszarze

Ostatnie dziesięciolecie przyniosło alarmujące informacje dotyczące zdrowia psychicznego światowej populacji. Według badań przeprowadzonych przez Instytut Gallupa, w ciągu ostatnich lat nastąpił znaczący wzrost ilości osób cierpiących z powodu stresu, smutku, niepokoju, gniewu oraz rozterek. Te negatywne emocje osiągnęły najwyższy poziom od czasu rozpoczęcia badań przez tę instytucję. Żyjemy w czasach niestabilności, ale paradoksalnie w najlepszym okresie historii ludzkości, gdzie postęp jest faktem niepodważalnym. Rosnące zapotrzebowanie na zdrowie psychiczne może odzwierciedlać narastający problem w samym sercu złotej ery postępu i dobrobytu.

Negatywny nastrój i stres wpływają na nasze codzienne funkcjonowanie, powodując wzrost nieprzyjemnych interakcji również w miejscu pracy. Dane z raportu Gallup’s State of the Global Workplace 2024 pokazują, że 41% pracowników zmaga się z intensywnym stresem w miejscu pracy. Stres osiąga wyższe poziomy wśród tych, którzy pracują w mniej korzystnych warunkach zarządzania. Co więcej, liderzy, w których rolę wpisana dbałość o dobrostan pracowników i zmniejszanie ich stresu, często sami doświadczają wypalenia zawodowego.

Wg Gallupa, jednym z głównych źródeł stresu okazuje się być brak odpowiednich narzędzi do pracy, a stosowane aplikacje na telefon zmniejszające poziom stresu, zajęcia fitness czy medytacje nie rozwiązują tego problemu, a w niektórych przypadkach nawet go zaostrzają. Dlatego najbardziej obiecujące wydają się metody zmiany podejścia do zarządzania na poziomie organizacyjnym, odnoszące się do planowania zmian, praktyk zarządzania czy dostosowania stanowisk pracy do potrzeb pracowników. Te podejścia mogą stanowić klucz do zniwelowania poziomu stresu w pracy, co z kolei przyniesie wzrost ogólnego dobrostanu psychicznego pracujących. Jak podkreśla wspomniany raport Gallupa, aby efektywnie sprostać wyzwaniu jakim jest globalny kryzys zdrowia psychicznego, konieczna jest fundamentalna zmiana w sposobie zarządzania zasobami ludzkimi. [czytaj więcej]

Firmy muszą jak najszybciej podjąć walkę z kryzysem zdrowia psychicznego, bo konsekwencje zaniechania działań mogą być ogromne. Pracownicy dotknięci problemami psychicznymi nie mogą być marginalizowani ani traktowani jako odrębna grupa, przecież to oni stanowią siłę roboczą, bez której organizacje nie funkcjonują. Kryzys zdrowia psychicznego dotyka wszystkich, niezależnie od wieku, płci, stanowiska czy kraju, w którym pracują. Wyniki badań wskazują, że żaden segment demograficzny nie jest odporny na te problemy. Raport McKinsey Health Institute z 2023 roku ujawnia na przykład pogarszający się stan zdrowia psychicznego wśród młodych osób z pokolenia Z w Europie.

Brak reakcji na te wyzwania to realne straty dla pracodawców. Pracownicy spędzają znaczną część swojego życia zawodowego w pracy, zatem problemy ze zdrowiem psychicznym mają bezpośredni wpływ na ich zaangażowanie, produktywność oraz decyzje o pozostaniu w firmie. Badania McKinsey pokazują, że pracownicy borykający się z wyzwaniami psychicznymi są trzy razy bardziej narażeni na doświadczenie toksycznych zachowań w miejscu pracy i cztery razy częściej rozważają odejście z firmy. Ponadto, obniża się ich satysfakcja z pracy i poczucie przynależności, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do wypalenia zawodowego.

Jednak często pracownicy niechętnie otwierają się na temat swoich problemów psychicznych z obawy przed stygmatyzacją. W wielu przypadkach wolą unikać leczenia, aby nikt się o tym nie dowiedział, co pogłębia problem, w którym problemy zdrowia psychicznego pozostają niewidoczne, a tym samym nierozwiązane. Pierwszym krokiem dla pracodawców jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której pracownicy mogą swobodnie mówić o swoim stanie zdrowia psychicznego i otrzymywać wsparcie.

Badania wskazują również, że toksyczne zachowania w miejscu pracy są jednym z głównych czynników prowadzących do wypalenia i odejść pracowników. Chociaż inwestowanie w programy wsparcia zdrowia psychicznego jest niezbędne, pracodawcy często przeceniają ich wpływ, jednocześnie zaniedbując inne kluczowe elementy, takie jak eliminacja toksycznych zachowań, promowanie inkluzywności czy tworzenie zrównoważonego środowiska pracy. To właśnie te czynniki mają decydujący wpływ na zdrowie psychiczne pracowników i ich dobre samopoczucie w miejscu pracy. [czytaj więcej]

Koncepcja holistycznego zdrowia

Koncepcja zdrowia holistycznego obejmuje cztery kluczowe wymiary: zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe. W badaniu McKinsey Health Institute z 2023 roku, przeprowadzonym wśród ponad 30 000 pracowników z 30 krajów, stwierdzono, że pracownicy z pozytywnymi doświadczeniami w pracy zgłaszają lepsze holistyczne zdrowie, są bardziej innowacyjni i osiągają lepsze wyniki. To pokazuje, że dbałość o wszystkie aspekty zdrowia pracowników ma realny wpływ na ich wydajność i zaangażowanie.

Jakie są różnice między zdrowiem holistycznym a wypaleniem zawodowym? Zdrowie holistyczne jest najsilniej przewidywane przez czynniki wspierające w miejscu pracy, takie jak bezpieczeństwo psychologiczne, elastyczność czy znaczenie i uznanie wykonywanej pracy. Natomiast wypalenie zawodowe jest związane głównie z nadmiernymi wymaganiami w pracy, toksycznym środowiskiem, niejasnością ról czy brakiem wsparcia. Samo zapewnienie pracownikom sprzyjających warunków nie wystarczy, by zniwelować wypalenie, a zaspokojenie tylko wymagań zawodowych nie poprawi holistycznego zdrowia. Kluczowe jest zrównoważenie obu tych elementów w ramach organizacji.

Interwencje na poziomie organizacyjnym, zespołowym, stanowiskowym oraz indywidualnym mogą znacznie poprawić zdrowie holistyczne pracowników. Mogą one obejmować elastyczne zasady pracy, szkolenia z zakresu przywództwa, przeprojektowanie stanowisk pracy oraz programy wspierające zdrowie w miejscu pracy. Dzięki takim działaniom, firmy mają realną szansę poprawić nie tylko zdrowie swoich pracowników, ale także ich satysfakcję i zaangażowanie w pracę.

Wspomniany wcześniej fakt, że większość dorosłych spędza znaczną część swojego dnia w pracy, daje pracodawcom wyjątkową możliwość wpływania na zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe swoich pracowników. Badania przeprowadzone przez McKinsey Health Institute oraz inne organizacje, takie jak WHO, pokazują, że zdrowie holistyczne wykracza poza samo zapobieganie chorobom. Przyjęcie zintegrowanego podejścia do zdrowia może znacząco przyczynić się do poprawy jakości życia i wydłużenia jego trwania.

Badacze McKinsey wykazują również, że firmy, które ignorują zdrowie holistyczne swoich pracowników, tracą nie tylko na zaangażowaniu i rotacji pracowników, ale także na produktywności. W USA koszty te mogą sięgać od 228 do 355 milionów dolarów rocznie w przypadku firm notowanych w S&P 500. W Wielkiej Brytanii poprawa samopoczucia pracowników może przyczynić się do wzrostu wartości gospodarki o 130 do 370 miliardów funtów rocznie, co odpowiada kwocie 4000-12000 funtów na jednego pracownika.

Badania udowadniają, że pracownicy, którzy znajdują sens w swojej pracy, czują się bezpieczni psychologicznie i mogą swobodnie wyrażać swoje opinie i dzielić się pomysłami, cieszą się lepszym zdrowiem holistycznym. Przekłada się to nie tylko na wyższe wyniki w pracy, ale również na innowacyjność i lepszą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Z drugiej strony, czynniki takie jak toksyczne zachowania w zespole, niejasność ról czy konflikty interpersonalne, mają silny wpływ na wypalenie zawodowe i mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Dlatego konieczne jest, aby organizacje podchodziły do kwestii zdrowia holistycznego pracowników w sposób zrównoważony.

Holistyczne zdrowie a wyniki organizacji

Holistyczne zdrowie pracowników ma istotny wpływ na wyniki organizacji, wykraczając poza tradycyjne miary, takie jak zaangażowanie czy szczęście w pracy. Jest to kluczowy wskaźnik, który pozwala przewidzieć, jak pracownik będzie się rozwijał w dłuższym okresie, co z kolei przyczynia się do stabilnych, pozytywnych wyników firmy. Pracownicy o dobrym holistycznym zdrowiu nie tylko lepiej radzą sobie z wyzwaniami zawodowymi, ale także są bardziej zaangażowani społecznie. Pracownicy w dobrej kondycji fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej są również bardziej skłonni pracować dłużej, co ma szczególne znaczenie w kontekście starzejącej się siły roboczej.

Poważne zagrożenie dla zdrowia pracowników stanowi jednak wypalenie zawodowe. Zdrowie holistyczne i objawy wypalenia zawodowego mogą współistnieć, a zrozumienie ich współzależności to klucz do poprawy wyników pracowników. W Badaniu McKinsey 49% pracowników deklaruje, że radzi sobie dobrze pod względem zdrowia holistycznego i jednocześnie doświadcza niskiego wskaźnika wypalenia zawodowego. Jednak 9% pracowników, mimo dobrego zdrowia holistycznego, zmaga się z objawami wypalenia. To pokazuje, że wypalenie zawodowe nie zawsze wyklucza dobre zdrowie holistyczne, a to z kolei oznacza, że firmy muszą podejmować zróżnicowane działania, aby kompleksowo wspierać swoich pracowników.

Analiza zależności między zdrowiem holistycznym a wypaleniem zawodowym może pomóc organizacjom lepiej zrozumieć czynniki wpływające na ich wyniki. Przykładem są zawody w sektorze opieki zdrowotnej i edukacji, gdzie pracownicy często zgłaszają wysokie poczucie sensu w pracy, a jednocześnie są narażeni na wypalenie i rozważają odejście z zawodu. Rozwiązaniem jest łączenie działań zapobiegających wypaleniu z budowaniem zdrowia holistycznego, które pomoże organizacjom nie tylko utrzymać pracowników, ale także zwiększyć ich zaangażowanie i efektywność. Wspieranie zdrowia nie powinno ograniczać się jedynie do leczenia wypalenia, ale również obejmować środki zapobiegawcze oraz budowanie środowiska pracy sprzyjającego zdrowiu psychicznemu, fizycznemu, społecznemu i duchowemu (zdrowiu holistycznemu).

Wpływ miejsca pracy na zdrowie psychiczne pracowników

Zdrowie psychiczne pracowników jest silnie związane z warunkami panującymi w miejscu pracy. Czynniki na poziomie indywidualnym, zespołowym i organizacyjnym odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu ich dobrostanu. Badania McKinsey Health Institute pokazują, że czynniki na poziomie zespołu przewidują aż 39% różnic w zdrowiu holistycznym pracowników, a na poziomie indywidualnym 28%. Wypalenie zawodowe natomiast jest w dużej mierze napędzane przez warunki na poziomie stanowiska pracy (62%), co podkreśla znaczenie efektywnego projektowania ról i stanowisk w organizacjach.

Miejsce pracy może być zarówno źródłem wsparcia, jak i stresu. Pracownicy, którzy uważają swoją pracę za sensowną, mają lepsze wskaźniki zdrowia holistycznego, jednak nawet znacząca praca nie jest w stanie ochronić ich przed wypaleniem zawodowym, jeśli muszą radzić sobie z toksycznymi zachowaniami czy nadmiernymi wymaganiami. Gdy środowisko pracy staje się toksyczne, wskaźnik wypalenia wzrasta o 62%, a ogólne wyniki zdrowotne pracowników spadają o 7%. To pokazuje, że budowanie sprzyjających warunków pracy musi obejmować eliminację toksycznych czynników i zapewnienie, że pracownicy mogą pracować w atmosferze wspierającej zdrowie psychiczne.

Pracownicy z poczuciem własnej skuteczności, którzy potrafią skutecznie radzić sobie z nieoczekiwanymi sytuacjami i adaptować się do zmieniających się warunków, zgłaszają lepsze wyniki zdrowia holistycznego. Mają oni większą zdolność do zachowania spokoju i pewności siebie, nawet w stresujących warunkach potrafią funkcjonować efektywnie. Poczucie adaptacji jest jedną z umiejętności, które można rozwijać i trenować, a liderzy odgrywają kluczową rolę w budowaniu tych kompetencji w swoich zespołach.

Jednak, mimo że poczucie własnej skuteczności może wspierać zdrowie psychiczne pracownika, istnieją pewne granice. Nawet najbardziej odporni pracownicy nie są w stanie długoterminowo funkcjonować w wysoce stresujących środowiskach bez doświadczenia objawów wypalenia zawodowego. Dlatego organizacje muszą równocześnie – na poziomie zespołów oraz indywidualnych stanowisk – pracować nad ograniczaniem wymagań, jak i budowaniem czynników sprzyjających zdrowiu.

Długoterminowe badania nad wpływem miejsca pracy na zdrowie pracowników pokazują, że gdy pracownicy pracują w środowisku, które odpowiada ich preferencjom i potrzebom, cieszą się lepszym zdrowiem psychicznym, mniejszymi objawami wypalenia zawodowego oraz większą innowacyjnością. Wraz z pogłębianiem się luki między obecnymi warunkami pracy a preferencjami pracowników, efekty te stają się coraz bardziej widoczne. Wprowadzanie długoterminowych zmian w organizacjach, takich jak zmniejszenie toksycznych zachowań czy zapewnienie elastyczności, może znacznie poprawić samopoczucie pracowników.

Pracodawcy muszą zobowiązać się do wspierania zdrowia psychicznego pracowników, nie tylko zapobiegając negatywnym skutkom zdrowotnym, ale także aktywnie budując środowisko sprzyjające zdrowiu holistycznemu, eliminując toksyczne zachowania czy zapewniając elastyczność. Tylko wtedy organizacje będą mogły skutecznie odpowiedzieć na wyzwania współczesnego rynku pracy i zapewnić swoim zespołom warunki do rozwoju.

Wsparcie zdrowia psychicznego pracowników na 4 różnych poziomach organizacji

Wsparcie zdrowia psychicznego pracowników wymaga działań na wszystkich poziomach organizacji. Aby stworzyć zrównoważone i wspierające środowisko pracy, interwencje muszą być skoordynowane i uwzględniać różnorodne potrzeby pracowników. Zdrowie psychiczne pracowników zależy od wielu czynników, które mogą być wspierane na różnych poziomach organizacji. Aby skutecznie zadbać o dobrostan pracowników, organizacje muszą podejmować działania na 4 poziomach: organizacyjnym, zespołowym, stanowiska pracy oraz indywidualnym. Każdy z tych poziomów ma unikalne wyzwania, ale również ogromny potencjał w zakresie poprawy zdrowia psychicznego i ogólnego dobrostanu pracowników.

Poziom organizacyjny

Na poziomie organizacyjnym inwestycje w zdrowie holistyczne muszą być wspierane przez kadrę kierowniczą. Tylko osoby decyzyjne mają wpływ na realizację polityk i standardów, które kształtują kulturę organizacyjną. Przykłady skutecznych działań obejmują zapewnienie, że pracownicy otrzymują wynagrodzenie wystarczające na pokrycie ich podstawowych potrzeb, czy oferowanie dodatkowych benefitów, takich jak dostęp do zdalnej opieki zdrowotnej. Istotne jest także wsparcie dla rodziców i opiekunów, np. w formie dodatkowych urlopów.

Organizacje muszą również dostosować swoje zasady dotyczące mobilności wewnętrznej, umożliwiając pracownikom rotację stanowisk oraz rozwój kariery. Bez wsparcia na poziomie organizacyjnym nawet najlepsze interwencje na poziomie zespołu lub stanowiska mogą nie przynieść oczekiwanych rezultatów.

Poziom zespołowy

Zespoły, a w szczególności ich liderzy, odgrywają kluczową rolę w zdrowiu psychicznym pracowników. Liderzy powinni być odpowiednio przeszkoleni, aby tworzyć bezpieczne i wspierające środowiska pracy. Odpowiedzialność menedżerów polega nie tylko na monitorowaniu zachowań w zespole, ale także na wprowadzaniu zmian tam, gdzie interakcje między członkami zespołu są szkodliwe. W kreowaniu przyjaznego środowiska pracy pomogą szkolenia z zakresu psychologicznego bezpieczeństwa, rozwiązywania konfliktów czy wdrażanie anonimowych systemów zgłaszania problemów.

Zarówno menedżerowie, jak i członkowie zespołów powinni być świadomi, jak ich działania wpływają na zdrowie psychiczne współpracowników. Ważna jest otwarta komunikacja, transparentność oraz anonimowa informacja zwrotna dotycząca zachowań przywódczych.

Poziom roli w firmie

Ogromny wpływ na zdrowie psychiczne pracowników może mieć przeprojektowanie pracy na poziomie stanowiska. Zrównoważona praca, w której zadania są rozłożone w taki sposób, aby nie przeciążać pracowników, jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na zmniejszenie poziomu wypalenia zawodowego. Organizacje mogą ustalać maksymalne limity godzin pracy, oferować elastyczne godziny rozpoczęcia pracy oraz wprowadzać zasady ograniczające komunikację poza określonymi godzinami.

Ważne jest także zapewnienie, że wynagrodzenie pracowników odpowiada ich potrzebom. Badania pokazują, że pracownicy, którzy otrzymują wynagrodzenie niewystarczające na pokrycie podstawowych wydatków, są bardziej narażeni na niepewność finansową i pogorszenie zdrowia holistycznego. Organizacje powinny regularnie analizować pakiety świadczeń, aby upewnić się, że pracownicy mają odpowiedni dostęp do usług zdrowotnych i innych benefitów.

Poziom indywidualny

Kluczowe jest, aby każdy pracownik miał możliwość znalezienia sensu w swojej pracy. Pracodawcy mogą wspierać ich w tym procesie, angażując w projektowanie stanowisk oraz oferując szkolenia, które pomagają rozwijać pewność siebie i umiejętności adaptacyjne. Duże znaczenie ma także integracja misji organizacji z indywidualnymi celami pracowników. Skutkiem takiego podejścia będzie stopniowy wzrost zaangażowania i poprawa zdrowia psychicznego pracowników.

Rozwój osobisty pracowników powinien być priorytetem wspierającym ich zdrowie holistyczne.  Organizacje, które inwestują w rozwijanie umiejętności swoich pracowników, pomagają im budować poczucie własnej skuteczności, niezbędne do radzenia sobie z wyzwaniami w pracy. Dobrze przygotowani pracownicy lepiej adaptują się do zmian i skuteczniej radzą sobie w trudnych sytuacjach.

Refleksja pracodawcy w kontekście zdrowia psychicznego pracowników

Według przytaczanego we wcześniejszych częściach tego artykułu badania McKinsey, około 60% pracowników w pewnym momencie swojego życia zawodowego doświadczyło co najmniej jednego problemu ze zdrowiem psychicznym. Potwierdzają to inne światowe badania, w tym renomowane badania Gallupa State of the Global Workplace. Jest to wyraźny sygnał dla liderów, że zdecydowana większość pracowników może być bezpośrednio lub pośrednio dotknięta problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym.

Cytując eksperta McKinsey, „zdrowie psychiczne istnieje w pewnym kontinuum, a większość pracowników prawdopodobnie doświadczy pewnych objawów złego zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia w pewnym momencie w trakcie swojej kariery zawodowej”.

Eksperci McKinsey zalecają też pracodawcom pewien rodzaj refleksji w tym obszarze:

• Czy traktujemy zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie pracowników jako priorytet strategiczny?
• Czy skutecznie zajmujemy się toksycznymi zachowaniami?
• Czy tworzymy inkluzywne środowisko pracy?
• Czy promujemy zrównoważoną pracę?
• Czy pociągamy liderów do odpowiedzialności?
• Czy skutecznie zwalczamy stygmatyzację?
• Czy nasze zasoby zaspokajają potrzeby pracowników?

Najlepszym rozwiązaniem, którego potrzebuje każda organizacja dbająca o dobrostan pracowników, jest więc strategia oparta na długoterminowym i kompleksowym podejściu do problemu, nie zamiatanie spraw pod dywan i uważność w tym, co o swoim dobrostanie i zdrowiu psychicznym mówią pracownicy.

Rola lidera w dbaniu o zdrowie psychiczne pracowników

Zdrowa organizacja to taka, w której jest odpowiedni poziom stresu, a pracownicy mają czas na samorozwój, rekreację i wypoczynek poza godzinami pracy. Czasami problemy zaczynają się wraz z pierwszymi symptomami wypalenia zawodowego. Oznakami, że cos zaczyna być nie w porządku są takie symptomy jak poczucie, że nie dostajemy wystarczająco dużo snu, że nie jesteśmy w stanie wykonywać swojej pracy w określonych na tę pracę ramach czasowych – to może objawiać się również w formie do prokrastynacji, która tylko wszystko pogłębia, a także, że nie jesteśmy w stanie wykonać pracy dobrze z powodu stresu lub wyczerpania. [czytaj więcej]

Gdy wypalenie zawodowe ogarnie pracownika z całą mocą, niezdiagnozowane bądź przemilczane przez lidera może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowia psychicznego. Do tego doprowadzić nie można. Jakie działania powinni podejmować liderzy, aby zapobiegać wypaleniu zawodowemu i będących jego konsekwencją problemów ze zdrowiem psychicznym pracowników? To oni kluczową rolę w kształtowaniu kultury organizacyjnej, która sprzyja zdrowiu psychicznemu pracowników. Ich działania w zakresie budowania zaufania, otwartej komunikacji oraz wspierania relacji między członkami zespołu mają bezpośredni wpływ na samopoczucie i zaangażowanie pracowników.

Budowanie zaufania to podstawa skutecznego przywództwa. Pracownicy muszą czuć, że mogą otwarcie dzielić się swoimi problemami, obawami i potrzebami bez obaw o stygmatyzację lub konsekwencje zawodowe. Liderzy, którzy tworzą atmosferę wzajemnego szacunku, otwartości i empatii, wzmacniają relacje w zespole i zwiększają poczucie bezpieczeństwa psychologicznego. Takie środowisko sprzyja nie tylko efektywnej współpracy, ale również szybszemu rozwiązywaniu problemów zdrowotnych, w tym tych związanych z wypaleniem i zdrowiem psychicznym.

Równie ważna jest otwarta komunikacja. Regularne rozmowy między liderem a członkami zespołu na temat ich samopoczucia, zarówno w sferze zawodowej, jak i osobistej, pomagają w szybkim identyfikowaniu potencjalnych problemów. Liderzy powinni promować dialog na temat zdrowia psychicznego, zachęcając pracowników do wyrażania swoich emocji i potrzeb. Istotne jest także, aby potrafili aktywnie słuchać, bo tylko wtedy będą w stanie zrozumieć perspektywę swoich pracowników i zaoferować realne wsparcie.

Budowanie relacji opartych na zaufaniu i zrozumieniu pozwala liderom lepiej dostosować wymagania zawodowe do możliwości i potrzeb swoich pracowników. Przykładem takiego podejścia może być oferowanie elastycznych form pracy, takich jak praca zdalna, indywidualne planowanie czasu pracy, czy przerwy regeneracyjne. Dzięki takim działaniom liderzy mogą zarówno zmniejszać ryzyko wypalenia zawodowego, jak również podnosić poziom satysfakcji i zaangażowania w zespole.

Istotnym elementem przywództwa z troską o zdrowie psychiczne jest inwestowanie w rozwój kompetencji samych liderów. Regularne szkolenia z zakresu rozpoznawania objawów wypalenia zawodowego, technik radzenia sobie ze stresem i budowania zdrowych relacji w zespole pomogą liderom skuteczniej wspierać swoich pracowników. Liderzy, którzy potrafią zarządzać konfliktami i wspierać pracowników w trudnych chwilach, przyczyniają się do budowania pozytywnej atmosfery w zespole i tworzenia zdrowego środowiska pracy.

Liderzy, którzy aktywnie dbają o zdrowie psychiczne swoich zespołów, nie tylko budują lojalność i zaufanie, ale także wspierają rozwój organizacji. Pracownicy, którzy czują się doceniani, zrozumiani i wspierani, są bardziej zaangażowani, kreatywni i efektywni. Organizacje, które promują zdrową równowagę między wymaganiami zawodowymi a dbałością o zdrowie psychiczne, są po prostu lepiej przygotowane na to, co przyniesie przyszłość.

________________________

Jeśli Twoim wyzwaniem jest doskonalenie umiejętności skutecznego lidera, wzmocnienia kultury organizacyjnej poprzez budowanie umiejętności dbania o zdrowie psychiczne pracowników, skontaktuj się z nami. Zobaczymy, w jakim zakresie możemy Ci pomóc.