Ostatnia aktualizacja: 20.02.2023

Niektórzy eksperci uważają, że pokolenie Z będzie najbardziej wpływowym pokoleniem w historii. Dlaczego? Nie tylko wiedzą, że świat się zmienia, ale również rozumieją, że wszystko może się zmienić w oka mgnieniu. To pierwsze pokolenie, które dorasta w czasach globalnego kryzysu gospodarczego, społecznego i klimatycznego. Mają inne spojrzenie na świat niż poprzednicy. Dorastali w ciągłej świadomości, że zmiana może nastąpić z dnia na dzień.

W Artykule:

Pokolenie Z to inteligentni młodzi ludzie, którzy w przyszłość patrzą pesymistycznie. Paradoksalnie, pomimo pesymizmu co do swojej przyszłości, Zet-y kierują się również niesamowitym poczuciem optymizmu. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że byli świadkami tak wielu zmian w tak krótkim czasie.
Nie ma wątpliwości, że to oni już wkrótce będą kształtować naszą codzienność. Jak możemy wesprzeć to młode pokolenie w dążeniu do realizacji ich celów i dążeń? Jak pomóc im uratować świat?
W tym artykule omawiamy oczekiwania pokolenia Z wobec pracodawców i rynku pracy, stosunek tego pokolenia do nowych technologii, wizję przywództwa i poziomu gotowości do brania na siebie odpowiedzialności.
Opieramy się na niezwykle ciekawym, polskim raporcie „Młode wartości”, który zawiera wnioski z badania grupy młodych ludzi z pokolenia Z. W każdym z wymienionych wyżej obszarów ankietowani byli pytani o przekonania, aspiracje, opinie, oceny, doświadczenia i zachowania. Pozwoliło to autorom raportu niejako zrekonstruować świat, w jakim żyją i pragną żyć Zet-y.
Zapraszamy do poznania interesujących szczegółów!

Spis treści:

Ogólna charakterystyka Gen-Z
Wsparcie młodych wartości
Wizja świata przyszłości
Zet-ki kontra Zet-y
Pokolenie Z a rynek pracy
Pokolenie Z a technologie
Pokolenie Z a przywództwo
Pokolenie Z a ekologia
Pokolenie Z a dyskryminacja
Pokolenie Z a równość płci
Pokolenie Z a pandemia
Podsumowanie
Metodologia

Zobacz też: Czy wyrzekanie się kultu pracy jest domeną pokolenia Z?

Ogólna charakterystyka Generacji Z

Pokolenie Z to inteligentni młodzi ludzie, którzy w przyszłość patrzą jednak pesymistycznie. Według badania przeprowadzonego przez Pew Research Center na początku 2022 roku, tylko 41% Generacji Z wierzy, że ich życie będzie lepsze niż te, które przeżyły poprzednie pokolenia. Dla porównania – Millenialsi, czyli pokolenie Y – w 56% wierzą, że żyją w czasach lepszych niż ich rodzice. Paradoksalnie pomimo pesymizmu co do swojej przyszłości, Zet-y kierują się również niesamowitym poczuciem optymizmu. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że byli świadkami tak wielu zmian w tak krótkim czasie.

Pokolenie Z nie tylko wie, że świat się zmienia, ale rozumie także, że wszystko może się zmienić w oka mgnieniu. To pierwsze pokolenie, które dorasta w czasach globalnego kryzysu gospodarczego, społecznego i klimatycznego. Dlatego ludzie urodzeni po 1995 roku mają inne spojrzenie na świat niż poprzednicy. Dorastali w ciągłej świadomości, że zmiana może nastąpić z dnia na dzień.

Świadomość ta oznacza, że pokolenie Z nie tylko rzadziej pragnie poważnych zmian w swoim życiu niż na przykład Millenialsi, ale także chętniej wprowadza małe zmiany każdego dnia jako część swojej zwykłej rutyny – aby pomóc uczynić świat lepszym dla przyszłych pokoleń.

Generacja Z bardziej niż inne jest zaangażowana w politykę, kwestie społeczne i problemy środowiskowe. Nie boją się mówić głośno o tym, w co wierzą. Oni naprawdę chcą uczynić świat lepszym miejscem. To nowe pokolenie dorastało w czasach internetu i telefonów komórkowych, a więc technologia nie ma dla nich tajemnic. Są bardziej zróżnicowani niż poprzednie pokolenia i mają wysokie oczekiwania wobec siebie i innych dookoła. Troszczą się o kwestie społeczne, takie jak zmiany klimatyczne czy prawa LGBT.

Wielu Zet-ów to aktywiści, którzy nie chcą pozostawać bierni wobec tego, co się wokół nich dzieje. Podejmują więc działania, aby to naprawić. Ten aktywizm jest dla nich nadzieją, że będą mieli lepszą przyszłość, jeśli tylko o nią zawalczą. Co ważne, są również bardziej wykształceni niż poprzednie pokolenia oraz wykazują większą niż inni świadomość ekologiczną.

Wsparcie młodych wartości

Jak możemy wesprzeć to młode pokolenie w dążeniu do realizacji ich celów i dążeń? Jak pomóc im uratować świat? Bo nie ma wątpliwości, że to oni już wkrótce będą kształtować naszą codzienność. Świat naturalnie przejdzie we władanie młodych. A nie jest to świat kolorowy, bo obarczony niezliczonymi wyzwaniami na wielu obszarach. Dlatego nie możemy wątpić w pokolenie Z i szufladkować ich jako roszczeniowych, skoncentrowanych na sobie i swoich potrzebach ludzi z lekceważącym podejściem do pracy. Ktoś przecież musi uratować ten świat!

Ostatnio w Polsce ukazał się bardzo ciekawy raport „Młode Wartości” dotyczący właśnie generacji Z. Autorzy, na podstawie przeprowadzonych badań, przedstawili w nim oczekiwania pokolenia Z wobec pracodawców i rynku pracy, stosunek tego pokolenia do nowych technologii, wizję przywództwa i poziomu gotowości do brania na siebie odpowiedzialności. W raporcie znalazły się również wartości i przekonania leżące u podstaw stosunku Zet-ów do kryzysu ekologicznego i klimatycznego oraz ich doświadczenia i refleksje związane z dyskryminacją i nierównością. Raport porusza również kwestię pandemii Covid-19 w kontekście roli, jaką odegrała w życiu tego pokolenia, gdyż z pewnością było to dla nich doświadczenie formatywne.

Świat zmienia się gwałtownie na naszych oczach. Ponad dwa lata pandemii wywracające życie do góry nogami, wojna w Ukrainie łamiąca nasze serca każdego dnia, bliskość przesilenia klimatycznego – to wszystko powoduje, że próbujemy definiować na nowo ramy, w których się poruszamy. W tym specyficznym momencie zadajemy sobie pytanie o to, jak ma wyglądać nasza wspólna przyszłość, i o kierunek, w jakim powinniśmy iść, jeżeli chcemy uniknąć katastrofy klimatycznej. Pytamy o potrzebę nowego, zrównoważonego przywództwa i realne szanse na ukształtowanie się tutaj silnego trendu. O przyszłość w podejściu do Planety. I o system świeżych wartości i opartych na nich sposobów działania – takich, dzięki którym da się odpowiedzieć na wyzwania współczesności. I o nadzieję. A nadzieja jest w Młodych. Bo to młode pokolenie kształtować będzie już niedługo naszą rzeczywistość. I podejmować kluczowe decyzje.
Bianka Siwińska, prezeska Fundacji Edukacyjnej Perspektywy

Podobnie jak w amerykańskim badaniu wspomnianym na początku artykułu, z polskich badań wynika, że pokoleniu Z nadal brakuje odwagi i wiary w swoją moc sprawczą. Przytłoczone przez kolejne kataklizmy klimatyczne, społeczne i gospodarcze wybiera raczej bezpieczne środowisko. Nie zdecyduje się na startup z uwagi na wysokie ryzyko porażki, nie zaangażuje się w akcję ekologiczną ze względu na niską wiarę, że może to coś zmienić.

Raport obejmuje 7 obszarów tematycznych: rynek pracy, technologie, przywództwo, dyskryminację i nierówność, ekologię oraz pandemię. W każdym z tych obszarów młodzi ludzie pytani byli o przekonania, aspiracje, opinie, oceny, doświadczenia i zachowania. Pozwoliło to autorom raportu niejako zrekonstruować świat, w jakim żyją i pragną żyć Zet-y.

Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że pokolenie Z chce świata, który charakteryzuje stabilność zawodowa, możliwość rozwoju i używania nowych technologii. Młodzi chcą świata zrównoważonego ekologicznie, wolnego od dyskryminacji i pozwalającego łączyć karierę z obowiązkami domowymi i życiem prywatnym.

Wizja świata przyszłości

Świat przyszłości, wyrastający z wartości pokolenia Z, jest zaawansowany technologicznie, uporządkowany, ekologiczny i równościowy, ale jednocześnie jego przedstawiciele nie czują się odpowiedzialni ani zdolni do zmiany obecnej rzeczywistości na taką, która im bardziej odpowiada. Są bardziej niż starsze pokolenia wrażliwi na kwestie ekologii, równości, sprawiedliwości i realizują te wartości w życiu prywatnym, nie przenosząc ich jednak na wyższy poziom organizacji życia społecznego. Zet-ty, jak piszą autorzy raportu „Młode Wartości”, wybierają najlepsze dostępne opcje ze świata już urządzonego przez “onych” – rządy, organizacje międzynarodowe, korporacje. Na ten świat jednak według swojej oceny, nie mają zbyt wielkiego wpływu

Według raportu, w wizjach dotyczących przyszłości i ocenie teraźniejszości, a także w podejmowanych działaniach, wśród pokolenia Z rysuje się wyraźna luka „płciowa”. Kobiety są bardziej niż mężczyźni proekologiczne i pro równościowe. Są również bardziej niż mężczyźni zdeterminowane, by realizować karierę zawodową oraz podejmować role przywódcze w modelu partycypacyjnym. Kobiety są entuzjastycznie nastawione do nowych technologii, jednakże o wiele skromniej niż mężczyźni oceniają własne możliwości i kompetencje z nimi związane.

Zet-ki kontra Zet-y

Kobiety są bardziej niż mężczyźni z badanej grupy otwarte na szkolenia i poznawanie nowej wiedzy w ramach doskonalenia zawodowego. Wierzą w moc sprawczą instytucji, organizacji, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego, ale również w siebie, jeśli chodzi o kształtowanie rzeczywistości. Zdecydowanie częściej także angażują się w działania mające na celu taką zmianę. Wiele aktywistek pochodzi właśnie z pokolenia Z.

Młodzi mężczyźni wydają się, według raportu, w większym stopniu „zakładnikami” tradycyjnych wzorców i idei. Dotyczy to zarówno bliskich relacji, jak i relacji w pracy. Kobiety częściej niż mężczyźni są „obecne”, uczestniczą i starają się wpływać na rzeczywistość. Na podstawie zebranych danych można wysnuć śmiały wniosek, że czują się bardziej współautorkami scenariuszy realizowanych przez świat jaki znamy, jak i przez świat przyszłości. Niestety wciąż jednak napotykają na bariery wynikające ze stereotypów i uprzedzeń związanych z płcią. W tym zakresie następuje na szczęście pozytywna zmiana, bowiem w coraz większym stopniu bariery te dostrzegają również mężczyźni.

Przyjrzyjmy się poszczególnym obszarom poddanym badaniu w raporcie.

Pokolenie Z a rynek pracy

Wg raportu, przedstawiciele pokolenia Z najbardziej skłaniają się do podjęcia pracy w średniej wielkości organizacji i raczej nie rozpatrują możliwości pracy w korporacji. Tylko 7% ankietowanych chce pracować w urzędzie lub instytucji państwowej.

Mają określone oczekiwania wobec pracodawcy:

stabilne warunki zatrudnienia (umowa o pracę),
zadania adekwatne do kompetencji,
wysokie zarobki.

Co jest zastanawiające, atmosfera w pracy nie jest ważna dla badanych. Nieco ponad 13%, a więc niewiele, oczekuje poszanowania równości płci.

Ponad 50% badanej grupy deklaruje, że chce wyjechać z Polski. Motywacją jest lepsza oferta pracy za granicą jak również możliwości, jakie daje wspólny rynek europejski. Do pozostania w kraju zniechęca ich sytuacja społeczno-polityczna, jaka panuje w naszym kraju w kraju.

W badaniu podejścia pokolenia Z do rynku pracy pojawiły się statystycznie istotne różnice płciowe. Na przykład kobiety, częściej niż mężczyźni, wskazywały jako atrakcyjną pracę w korporacji, częściej oczekiwały możliwości pracy online i rozwoju zawodowego oraz 6x częściej niż mężczyźni chciały widzieć w pracy poszanowanie równości płci. Kobiety częściej niż mężczyźni deklarują zamiar opuszczenia Polski z powodu sytuacji społeczno-politycznej – prawie 2/3 z badanych kobiet zgłosiło taki zamiar, w porównaniu z 46,2% mężczyzn.

Pokolenie Z a technologie

Około 70% ankietowanych deklaruje, że zna się na nowych technologiach i czuje się w nich pewnie. Lubią testować i poznawać dostępne technologie, powszechnie używają chmury, komunikatorów, mediów społecznościowych, platform komunikacyjnych, bankowości elektronicznej, płatności telefonem czy zabezpieczeń biometrycznych.

Trudności pokoleniu Z sprawiają technologie przyszłości, takie jak 5G, blockchain, kryptowaluty, NFT, Metaverse, autonomiczne pojazdy i komputery kwantowe. Tylko 10% badanych zaznaczyło, że dużo o nich wie i się nimi interesuje. Około 60% respondentów jest przekonanych, że będzie rozwijać technologie w przyszłości i mieć wkład w ich kształtowanie.

Źródłem wiedzy o technologiach dla pokolenia Z jest przede wszystkim szkoła lub uczelnia, YouTube, media społecznościowe i strony www. Nie są nimi kursy, szkolenia, konferencje ani czasopisma naukowe czy branżowe.

Płeć wpływa na używanie i podejście do technologii. Kobiety częściej niż mężczyźni lubią obecnie funkcjonujące technologie i ich używają. To niejako obala stereotyp o niechęci kobiet do techniki. Jednakże rzadziej niż mężczyźni zgłaszają, że mają wiedzę i interesują się technologiami przyszłości. Płeć determinuje również źródła wiedzy o nowych technologiach. Aby poszerzyć swoją wiedze i umiejętności w tym zakresie, kobiety dwukrotnie częściej niż mężczyźni korzystają z konferencji, kursów i szkoleń, a także z YouTube.

Pokolenie Z a przywództwo

Większość badanych młodych osób z pokolenia Z jest przekonana, że cechy przywódcze mają charakter wrodzony, a w ciągu życia można je jedynie rozwijać. Tylko co czwarta osoba preferuje progresywny – partycypacyjny – styl przywództwa. Częściej takie preferencje mają kobiety niż mężczyźni. 70% badanych osób aspiruje do roli liderki/lidera pomimo, że60% nigdy się w tym zakresie nie szkoliło. W kontraście do deklarowanej gotowości podejmowania ról przywódczych stoi niski poziom angażowania się i podejmowania działań w przestrzeni publicznej.

Na poziomie ogólnych deklaracji większość badanych kobiet i połowa mężczyzn wyraziła przekonanie, że przywództwo kobiet ma i będzie miało znaczenie dla rozwoju świata. Dużo mniej osób wierzy w pozytywną i znaczącą rolę kobiet w kontekście konkretnych problemów, takich jak utrzymanie pokoju, większe respektowanie praw człowieka czy rozwiązanie kryzysu klimatycznego.

Pokolenie Z a ekologia

Pokolenie Z jest w dużym stopniu nastawione do życia proekologicznie, zarówno w sferze samego podejścia do przyrody, jak i ekologicznego stylu życia. Zasady ekologii powszechnie wdrażają w życie na poziomie indywidualnym, prywatnym. 70% badanych deklaruje, że nie angażuje się w działania proekologiczne na poziomie obywatelskim, np. aktywność w ekologicznych organizacjach pozarządowych. 80% nie bierze udziału w protestach ulicznych takich jak Strajk Klimatyczny.

Przedstawiciele generacji Z mają niskie poczucie sprawstwa w kwestiach ekologicznych. Aż 82% badanej grupy jest przekonanych o tym, że nie ma żadnego wpływu na pokonanie kryzysu ekologicznego lub ich wpływ jest minimalny.

W badanej grupie kobiety okazały się zdecydowanie bardziej proekologiczne w myśleniu i działaniu niż mężczyźni. Nieomal w każdym z kilkudziesięciu pytań w tym dziale proekologicznych odpowiedzi częściej udzielały kobiety niż mężczyźni, a różnice między płciami sięgały nawet 20 punktów procentowych.

Pokolenie Z a dyskryminacja

Dyskryminacja jest zjawiskiem, na które pokolenie Z jest szczególnie wrażliwe. Doświadczyło jej lub było świadkiem od 25 do 68% badanych. Różnice płciowe w częstości doświadczenia lub bycia świadkiem dyskryminacji były niewielkie, z wyjątkiem dyskryminacji ze względu na płeć, która zdecydowanie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.

Badani, pomimo 80-90% deklaracji kierowania się zasadami równościowymi w życiu prywatnym, charakteryzują się niską gotowością i doświadczeniem zaangażowania się w sprawy równości w sferze publicznej. Tylko 36% głosuje na postępowych polityków i polityczki, a treści polityczne w mediach społecznościowych udostępnia zaledwie 15%. Tylko 20,4% bojkotuje firmy czy domaga się systemowych rozwiązań na terenie firmy, w której pracują.

Jak wynika z raportu „Młode Wartości”, kobiety wykazują większą niż mężczyźni wrażliwość i aktywność pro-równościową w sferze publicznej oraz częściej niż mężczyźni zwiększają swoje kompetencje i wrażliwość w tym temacie.

W badaniu połowa kobiet i tylko 23% mężczyzn deklarowała, że okazjonalnie wspiera społeczność LGBT. Regularne działania sojusznicze deklaruje dużo mniej młodych ludzi – szczególnie mało mężczyzn (3,1%).

Osoby identyfikujące się jako nieheteronormatywne częściej niż reszta badanych doświadczały dyskryminacji ze względu na płeć i orientację seksualną. Częściej brały udział w działaniach mających na celu przeciwdziałania dyskryminacji w swoim najbliższym otoczeniu. Osoby LGBT znacznie częściej rozważały wyjazd za granicę w związku z sytuacją społeczno-polityczną w kraju oraz częściej twierdziły, że pandemia COVID -19 radykalnie zmieniła ich życie.

Pokolenie Z a równość płci

Równość płci jest ważnym elementem dla pokolenia Z, chociaż nie postrzegają jej jako zagrożenia dla życia rodzinnego. Mężczyźni częściej niż kobiety są przekonani, że równość płci została już osiągnięta. Kobiety natomiast, częściej niż mężczyźni wskazują na konieczność spełnienia wielu warunków, aby równość płci stała się faktem, a nie tylko deklaracją. Chodzi o równe szanse na awans zawodowy, równe zarobki, równość wobec prawa, opieranie związku na szacunku i partnerstwie oraz równym podziale obowiązków, a także – w nieco mniejszym stopniu – docenianie pracy domowej i opieki nad dziećmi.

Największa różnica płci dotyczyła wyrównania reprezentacji kobiet i mężczyzn wśród rządzących – połowa badanych kobiet i zaledwie 14% mężczyzn wyraziło przekonanie, że jest to ważny warunek osiągnięcia pełnej równości płci. Badana grupa pokolenia Z jest oswojona z równościowym zastosowaniem języka, czyli używaniem feminatywów.

Pokolenie Z, jak wynika z raportu, w większości pragnie równowagi pomiędzy swoim życiem zawodowym a rodzinnym. Było to 70% badanych kobiet i 60% mężczyzn. W przypadku konfliktu ważniejsza dla nich byłaby rodzina.

Pokolenie Z a pandemia

Dla niemal połowy badanych z pokolenia Z pandemia był doświadczeniem trudnym lub bardzo trudnym. Połowa kobiet i co trzeci mężczyzna doświadczył załamania nerwowego lub podobnych problemów.

Ponad połowa zaznaczyła, że pandemia całkowicie lub w znacznym stopniu zmieniła ich życie. Kobiety dotkliwiej odczuły konsekwencje pandemii: częściej doświadczały załamania nerwowego i innych jej negatywnych skutków, a także częściej niż mężczyźni miały poczucie, że pandemia całkowicie przemodelowała ich życie.

Podsumowanie

Przedstawiciele pokolenia Z mają wiele realnych oczekiwań względem świata, w który właśnie wkraczają. Pamiętajmy, że współczesny świat to nie tylko nieprzewidywalne zmiany, kryzysy i turbulencje, ale również nadzieja i możliwości. To od nas zależy, czy stworzymy młodemu pokoleniu warunki, w których będą się rozwijać i zmieniać świat na lepszy.

Dzisiaj to, o co warto zadbać, to kultura buntowniczości i podważania status quo. Ta, która pozwoli młodym uwierzyć w siebie i siłę ich głosu, moc ich talentów i da wiarę, że są w stanie uratować nasz wspólny świat. Czas na Pokolenie Z.
Dorota Szostek-Rustecka, prezeska Fundacji Kronenberga

Już dzisiaj pokolenie Z zbliża nas do siebie, pokazuje, że przełamywanie barier jest możliwe, że język czy kultura nie są już przeszkodą, jednocześnie przesuwając granice również na rynku pracy. To między innymi dzięki najmłodszej generacji rynek pracy w Polsce ewaluował z rynku pracodawcy w rynek pracownika, co automatycznie podniosło wymagania dotyczące pracodawców. Dzisiaj to pracodawca zabiega o pracownika, o jego talenty i kwalifikacje. Tylko firmy z mocno określoną tożsamością i transparentnie zdefiniowanymi wartościami będą w stanie przyciągnąć najlepszych pracowników i pozyskać ich lojalność.

W najnowszym Ogólnopolskim Badaniu Satysfakcji z Pracy 2022 my również badaliśmy podejście pokoleniowe do satysfakcji z pracy. Badania po raz pierwszy zostaną zaprezentowane przez założyciela Leanpassion Radka Drzewieckiego na Konferencji Human Focused Learning, która odbędzie się 28 listopada 2022 w Hotelu Westin w Warszawie.

* * * * * * *
Metodologia

W części artykułu wykorzystaliśmy dane z badania „Young Values” przeprowadzonego przez Fundację Edukacyjną Perspektywy we współpracy z Fundacją Kronenberga w ramach projektu „Shesnnovation Academy” finansowanego przez Citi Foundation. Raport poświęcony jest wartościom w życiu młodych ludzi uczących się, studiujących lub pracujących w sektorze STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics – nauki techniczne i ścisłe) oraz ICT (informatyka, technologie i komunikacja). Przedstawione w raporcie badanie przeprowadzono na próbie 701 osób urodzonych w latach 1990-2008. Do dalszych analiz zakwalifikowano wypowiedzi 685 osób.

________________________________________

Jeśli zarządzanie zespołem wielopokoleniowym jest dla Ciebie wyzwaniem, skontaktuj się z naszym ekspertem: bezpłatna konsultacja